इथे येण्याआधी आंतरजालावर खोदकाम करताना इथल्या गुन्हेगारीविषयी माहिती
वाचली होती. पोलिसांच खोटं आयकार्ड दाखवून पर्यटकांना लुटण्याचे दोनतीन
किस्सेही ऐकुन होतो. मागच्या सफारीच्या वेळचा किस्सा तुम्हाला सांगायचाच
राहिला.
त्या अभयरण्यातुन बसनेच परत येत होतो. त्या सकाळच्याच उबुंगो बसस्थानकावर उतरलो तेव्हा संध्याकाळचे आठ-साडेआठ वाजले असावेत. दमलो होतो खुप. सामान काही नव्हतंच बरोबर. एक सॅक होती पाठीला फक्त. त्या स्थानकाचं रूप वेगळंच भासत होतं रात्री. इकडे सात वाजताच सगळी दुकानं बंद होतात. आठपर्यंत सगळा शुकशुकाट होतो. रस्त्यावर तुरळक येजा होती. एक टॅक्सी बघितली. त्या ड्रायवरशी पैसे ठरवले आणि त्यानं थोडं दुर एका कोपर्‍यात टॅक्सी उभी केली होती तिथपर्यंत चालत निघालो.
जवळ पोचलो न पोचलो तेवढ्यात एक माणुस आडवा आला. त्यानं हात आडवा करुन मला थांबवलं. खिशातुन आयकार्ड काढुन 'मी पोलीस आहे' असं सांगीतलं. त्यानं मला अडवताच मी एकदम अलर्ट झालो होतो. दिसायला साधा वाटत होता. कपडेही ठिकठाक पण गणवेष नव्हता. मी आयकार्ड बघितल्यासारखं करुन त्याला परत दिलं. त्या कार्डला असंही त्या ठिकाणी किंमत नव्हतीच. ते खरं की खोटं मला अजिबात कळणार नव्हतं. तो तोडक्यामोडक्या इंग्रजीत मला बरंच काही सांगायला लागला.
त्याच्या मागुन त्याचे अजुन दोनतीन साथीदार आले. सगळेजण काहीतरी आपापसात बोलु लागले. मी नजरेनं एकवार परिस्थीतीचा अंदाज घेतला. अंधारा, अनोळखी रस्ता जवळजवळ निर्मनुष्य. सगळी आवष्यक कागदपत्रे, पासपोर्ट अर्थात माझ्या सॅकमधेच होते. त्या चारपाच जणांच समाधान व्हावं एवढे पैसे स्थानीक चलनातही होते आणि डॉलरमधेही. प्रश्न होता तो फक्त ते खरे पोलीस आहेत की नाहित याचा. आणि हे प्रकरण केवढ्यावर संपणार याचा...
अर्थात अशा वाटाघाटींची माझी पहिलीच वेळ होती असं नाही. असल्या प्रसंगातुन याआधीही गेलो होतोच. त्यानं मला पहिल्यांदा हटकलं तेव्हाच वेगानं विचारप्रक्रिया चालू झाली होती. सावध पवित्रे आपोआपच पडले होते. त्याच्याशी पहिलं वाक्य बोलतानाच, मी टॅक्सीला पाठ चिकटवुन, त्या सर्वांकडे तोंड करुन, सॅक खांद्याला लावुन, दोन्ही हात मोकळे ठेउन, पण कुठेही आक्रमकता न दाखवता उभा होतो. करु काहीच शकणार नव्हतो. ते चौघे होते, मी एकटा. फक्त काही हालचाल करायला पुरेसा वेळ मिळाला असता एवढंच.
त्यानं माझा पासपोर्ट आणि इतर कागदपत्रे मागितली होती. मी त्यांना सांगितलं की मला एक मित्र न्यायला येणार आहे तो आला की मी सगळी कागदपत्रं दाखवतो कारण ती घरी आहेत. तो लगेच म्हणाला मग टॅक्सी कशाला थांबवलिये. मी सांगितलं की त्याला यायला उशीर झाला म्हणुन मी कंटाळुन टॅक्सी केलिये. माझे सगळे कागद आणि पैसे त्याच्याकडे घरी आहेत असं सांगितल्यावर थोड्या वाटाघाटीनंतर तो मला फोन करू द्यायला तयार झाला. मी लगेच माझ्या मोबाइलवरुन माझ्यासाठी युनिवर्सीटीनें जो अधिकारी नेमुन दिला होता (इमॅन्युअल त्याचं नाव) त्याला फोन केला. त्याला सगळी परिस्थीती समजावुन सांगितली. हेही स्पष्ट सांगितलं की मी माझा पासपोर्ट तो येइपर्यंत कोणाकडेही देणार नाहिये. आणि त्याला लगेच त्याठिकाणी येण्याची सूचना केली. तो ही लगेच निघतो म्हणाला. आता फक्त तो इथे येइपर्यंत वेळ काढायचा होता.
तेवढ्यात टॅक्सीवाला धंदा बुडतोय म्हणुन गडबड करायला लागला. त्याला मी तुझा वेटींग चार्ज देतो तु चिंता करू नको म्हणुन समजावुन सांगितलं. इमॅन्युअल यायला जसाजसा वेळ लागत होता तसेतसे ते तथाकथीत पोलीस गडबड करायला लागले. मी 'प्लॅन बी' मघाशीच बनवून ठेवला होता. त्यांना सांगितलं की कुठलेही कागद आणि पासपोर्ट माझ्याकडे आत्ता नाहित हवंतर आपण पोलीस स्टेशनला जाउया. तिथे मी सगळे कागद मागवुन घेतो.
पुन्हा थोडं समजावल्यावर ते तयार झाले. त्यांच्या गाडीकडे बोट करू लागले. पण मी आग्रह करून टॅक्सीवाल्यालाच त्या पोलीसस्टेशनला न्यायला सांगितलं. शेवटी त्यातला एक अधिकारी पुढच्या सीटवर आणि मी मागच्या सीटवर बसलो आणि पाचच मिनिटात गाडी तिथल्या पोलीसस्टेशनच्या आवारात शिरली. मी आधीच तसा मेसेज इमॅन्युअलला केला होता. पोलीसस्टेशनचा बोर्ड वाचुन माझी चिंता अर्धी कमी झाली होती.
गाडितुन उतरलो आणि समोर पाहिलं तर इमॅन्युअल तिथल्या गणवेषवाल्या पोलिसांबरोबर बसुन हसत गप्पा मारत होता. मग मी पुर्ण निश्चींत झालो.
माझा पासपोर्ट आणि इतर कागद सॅकमधुन काढुन इमॅन्युअलच्या हातात दिले तेव्हा माझ्याबरोबरचा पोलीस खाउ का गिळु अशा नजरेनं पाहात होता माझ्याकडं. बाकी काही प्रॉब्लेम नव्हताच कागद सगळे पुर्ण होतेच. तरीही इमॅन्युअल ला जास्त वाद घालावा लागला. एकतर मी त्या पोलीसांच्या पोलीसपणावर विश्वास न ठेवल्यामुळे ते जास्त चिडले होते आणी त्यांची त्या रात्रीची वरकमाई पण मी बुडवली होती.
इमॅन्युअलच्या गाडीतुनच घरी आलो व त्याला लैवेळा धन्यवाद म्हणुन मॅगी खाउन शांत झोपलो.
माझ्या अदमासे एक महिन्याच्या वास्तव्यात ह्या इमॅन्युअलने कुठलंही काम वेळेवर आणि अचुक केल्याचा हा पहिलाच आणि शेवटचा प्रसंग. पण त्यानंतर मी बाकी सगळे प्रसंग अजिबात आरडाओरडा न करता त्याला सपशेल माफ करून टाकले हे वेगळं सांगायला नकोच.
आपण नेहेमी खूप 'प्रोटेक्टेड चॅनल' मधुन सगळीकडे प्रवास करतो म्हणुन कदाचित आपल्याला या स्थानीक समस्यांची म्हणावी तेवढी कल्पना येत नसेल. पण कधितरी एखाद्या प्रसंगी ते सगळं वास्तव त्या क्षणिक प्रकाशात लख्ख दिसुन जातं.
ता.क. - परत येताना माझ्या फ्लाइट मधे एक पुण्याचा तरुण होता. तो झांजीबार येथे एका हॉटेल मधे बल्लवाचार्य म्हणुन नोकरीला आला होता काही महिन्यांपुर्वीच. त्याच्या शेजारच्याच खोलीत दिवसाढवळ्या एकाचा खून झाला. ह्यानं तो प्रकार स्वतःच्या कानानं ऐकला होता दुपारी जेवताजेवता. हा बिचारा घाबरून परत निघाला होता. "साब, मै कैसा तो दो दिन रूका उधर, लेकिन नौकरी छोडके आया हू अभी. जान बची तो पैसा किधरबी मिलेगा, साब"
.
.
अवांतर - या भागात ही लेखमाला संपवायचा विचार होता, परंतु हा प्रसंग सांगायचा राहिला होता म्हणुन आज टाकलाय. माझे टुकार लेख वाचायला लावुन तुमचा अधिक अंत पहात नाही, पुढच्या भागात संपवतो.
त्या अभयरण्यातुन बसनेच परत येत होतो. त्या सकाळच्याच उबुंगो बसस्थानकावर उतरलो तेव्हा संध्याकाळचे आठ-साडेआठ वाजले असावेत. दमलो होतो खुप. सामान काही नव्हतंच बरोबर. एक सॅक होती पाठीला फक्त. त्या स्थानकाचं रूप वेगळंच भासत होतं रात्री. इकडे सात वाजताच सगळी दुकानं बंद होतात. आठपर्यंत सगळा शुकशुकाट होतो. रस्त्यावर तुरळक येजा होती. एक टॅक्सी बघितली. त्या ड्रायवरशी पैसे ठरवले आणि त्यानं थोडं दुर एका कोपर्‍यात टॅक्सी उभी केली होती तिथपर्यंत चालत निघालो.
जवळ पोचलो न पोचलो तेवढ्यात एक माणुस आडवा आला. त्यानं हात आडवा करुन मला थांबवलं. खिशातुन आयकार्ड काढुन 'मी पोलीस आहे' असं सांगीतलं. त्यानं मला अडवताच मी एकदम अलर्ट झालो होतो. दिसायला साधा वाटत होता. कपडेही ठिकठाक पण गणवेष नव्हता. मी आयकार्ड बघितल्यासारखं करुन त्याला परत दिलं. त्या कार्डला असंही त्या ठिकाणी किंमत नव्हतीच. ते खरं की खोटं मला अजिबात कळणार नव्हतं. तो तोडक्यामोडक्या इंग्रजीत मला बरंच काही सांगायला लागला.
त्याच्या मागुन त्याचे अजुन दोनतीन साथीदार आले. सगळेजण काहीतरी आपापसात बोलु लागले. मी नजरेनं एकवार परिस्थीतीचा अंदाज घेतला. अंधारा, अनोळखी रस्ता जवळजवळ निर्मनुष्य. सगळी आवष्यक कागदपत्रे, पासपोर्ट अर्थात माझ्या सॅकमधेच होते. त्या चारपाच जणांच समाधान व्हावं एवढे पैसे स्थानीक चलनातही होते आणि डॉलरमधेही. प्रश्न होता तो फक्त ते खरे पोलीस आहेत की नाहित याचा. आणि हे प्रकरण केवढ्यावर संपणार याचा...
अर्थात अशा वाटाघाटींची माझी पहिलीच वेळ होती असं नाही. असल्या प्रसंगातुन याआधीही गेलो होतोच. त्यानं मला पहिल्यांदा हटकलं तेव्हाच वेगानं विचारप्रक्रिया चालू झाली होती. सावध पवित्रे आपोआपच पडले होते. त्याच्याशी पहिलं वाक्य बोलतानाच, मी टॅक्सीला पाठ चिकटवुन, त्या सर्वांकडे तोंड करुन, सॅक खांद्याला लावुन, दोन्ही हात मोकळे ठेउन, पण कुठेही आक्रमकता न दाखवता उभा होतो. करु काहीच शकणार नव्हतो. ते चौघे होते, मी एकटा. फक्त काही हालचाल करायला पुरेसा वेळ मिळाला असता एवढंच.
त्यानं माझा पासपोर्ट आणि इतर कागदपत्रे मागितली होती. मी त्यांना सांगितलं की मला एक मित्र न्यायला येणार आहे तो आला की मी सगळी कागदपत्रं दाखवतो कारण ती घरी आहेत. तो लगेच म्हणाला मग टॅक्सी कशाला थांबवलिये. मी सांगितलं की त्याला यायला उशीर झाला म्हणुन मी कंटाळुन टॅक्सी केलिये. माझे सगळे कागद आणि पैसे त्याच्याकडे घरी आहेत असं सांगितल्यावर थोड्या वाटाघाटीनंतर तो मला फोन करू द्यायला तयार झाला. मी लगेच माझ्या मोबाइलवरुन माझ्यासाठी युनिवर्सीटीनें जो अधिकारी नेमुन दिला होता (इमॅन्युअल त्याचं नाव) त्याला फोन केला. त्याला सगळी परिस्थीती समजावुन सांगितली. हेही स्पष्ट सांगितलं की मी माझा पासपोर्ट तो येइपर्यंत कोणाकडेही देणार नाहिये. आणि त्याला लगेच त्याठिकाणी येण्याची सूचना केली. तो ही लगेच निघतो म्हणाला. आता फक्त तो इथे येइपर्यंत वेळ काढायचा होता.
तेवढ्यात टॅक्सीवाला धंदा बुडतोय म्हणुन गडबड करायला लागला. त्याला मी तुझा वेटींग चार्ज देतो तु चिंता करू नको म्हणुन समजावुन सांगितलं. इमॅन्युअल यायला जसाजसा वेळ लागत होता तसेतसे ते तथाकथीत पोलीस गडबड करायला लागले. मी 'प्लॅन बी' मघाशीच बनवून ठेवला होता. त्यांना सांगितलं की कुठलेही कागद आणि पासपोर्ट माझ्याकडे आत्ता नाहित हवंतर आपण पोलीस स्टेशनला जाउया. तिथे मी सगळे कागद मागवुन घेतो.
पुन्हा थोडं समजावल्यावर ते तयार झाले. त्यांच्या गाडीकडे बोट करू लागले. पण मी आग्रह करून टॅक्सीवाल्यालाच त्या पोलीसस्टेशनला न्यायला सांगितलं. शेवटी त्यातला एक अधिकारी पुढच्या सीटवर आणि मी मागच्या सीटवर बसलो आणि पाचच मिनिटात गाडी तिथल्या पोलीसस्टेशनच्या आवारात शिरली. मी आधीच तसा मेसेज इमॅन्युअलला केला होता. पोलीसस्टेशनचा बोर्ड वाचुन माझी चिंता अर्धी कमी झाली होती.
गाडितुन उतरलो आणि समोर पाहिलं तर इमॅन्युअल तिथल्या गणवेषवाल्या पोलिसांबरोबर बसुन हसत गप्पा मारत होता. मग मी पुर्ण निश्चींत झालो.
माझा पासपोर्ट आणि इतर कागद सॅकमधुन काढुन इमॅन्युअलच्या हातात दिले तेव्हा माझ्याबरोबरचा पोलीस खाउ का गिळु अशा नजरेनं पाहात होता माझ्याकडं. बाकी काही प्रॉब्लेम नव्हताच कागद सगळे पुर्ण होतेच. तरीही इमॅन्युअल ला जास्त वाद घालावा लागला. एकतर मी त्या पोलीसांच्या पोलीसपणावर विश्वास न ठेवल्यामुळे ते जास्त चिडले होते आणी त्यांची त्या रात्रीची वरकमाई पण मी बुडवली होती.
इमॅन्युअलच्या गाडीतुनच घरी आलो व त्याला लैवेळा धन्यवाद म्हणुन मॅगी खाउन शांत झोपलो.
माझ्या अदमासे एक महिन्याच्या वास्तव्यात ह्या इमॅन्युअलने कुठलंही काम वेळेवर आणि अचुक केल्याचा हा पहिलाच आणि शेवटचा प्रसंग. पण त्यानंतर मी बाकी सगळे प्रसंग अजिबात आरडाओरडा न करता त्याला सपशेल माफ करून टाकले हे वेगळं सांगायला नकोच.
आपण नेहेमी खूप 'प्रोटेक्टेड चॅनल' मधुन सगळीकडे प्रवास करतो म्हणुन कदाचित आपल्याला या स्थानीक समस्यांची म्हणावी तेवढी कल्पना येत नसेल. पण कधितरी एखाद्या प्रसंगी ते सगळं वास्तव त्या क्षणिक प्रकाशात लख्ख दिसुन जातं.
ता.क. - परत येताना माझ्या फ्लाइट मधे एक पुण्याचा तरुण होता. तो झांजीबार येथे एका हॉटेल मधे बल्लवाचार्य म्हणुन नोकरीला आला होता काही महिन्यांपुर्वीच. त्याच्या शेजारच्याच खोलीत दिवसाढवळ्या एकाचा खून झाला. ह्यानं तो प्रकार स्वतःच्या कानानं ऐकला होता दुपारी जेवताजेवता. हा बिचारा घाबरून परत निघाला होता. "साब, मै कैसा तो दो दिन रूका उधर, लेकिन नौकरी छोडके आया हू अभी. जान बची तो पैसा किधरबी मिलेगा, साब"
.
.
अवांतर - या भागात ही लेखमाला संपवायचा विचार होता, परंतु हा प्रसंग सांगायचा राहिला होता म्हणुन आज टाकलाय. माझे टुकार लेख वाचायला लावुन तुमचा अधिक अंत पहात नाही, पुढच्या भागात संपवतो.
No comments:
Post a Comment